Historia Halloween – skąd naprawdę wzięło się to święto?

 

Kiedy myślimy o Halloween, widzimy dzieci przebrane za duchy, dynie z wyciętymi uśmiechami i hasło „Cukierek albo psikus!”. Ale mało kto wie, że to popularne dziś święto ma ponad dwa tysiące lat tradycji i swoje korzenie w dawnych, celtyckich wierzeniach. Jak więc naprawdę narodziło się Halloween? Cofnijmy się w czasie…

Od Samhain do Halloween – początki w czasach Celtów

Historia Halloween zaczyna się w starożytnej Irlandii i Szkocji, gdzie Celtowie obchodzili święto Samhain (czyt. sow-in). Obchodzono je w nocy z 31 października na 1 listopada — był to czas końca lata i początku zimy, moment przejścia między światłem a ciemnością. Wierzono, że właśnie tej nocy granica między światem żywych a światem duchów staje się cienka. Duchy mogły powracać na ziemię, by odwiedzać bliskich, ale też płatać ludziom figle. Aby je odpędzić lub udobruchać, Celtowie palili ogniska, składali ofiary i przebierali się w maski — właśnie stąd wzięła się tradycja przebierania się za duchy i potwory.

Rzymskie wpływy i chrześcijańskie przekształcenia

Kiedy Rzymianie podbili tereny celtyckie, połączyli Samhain ze swoimi świętami: Feralia – dniem pamięci o zmarłych, oraz świętem bogini Pomony – opiekunki sadów i owoców (jej symbolem było… jabłko – stąd tradycja „łapania jabłek z wody”). W późniejszych wiekach Kościół próbował „ochrzcić” pogańskie obrzędy. W VIII wieku papież Grzegorz III ustanowił 1 listopada Dniem Wszystkich Świętych (All Hallows’ Day), a wieczór przed nim nazwano All Hallows’ Eve – z czasem skrócono to do Halloween.

Zwyczaje i tradycje, które przetrwały 

W średniowiecznej Europie ludzie chodzili od domu do domu, modląc się za dusze zmarłych w zamian za jedzenie – zwyczaj ten nazywano „souling”. Z czasem dzieci zaczęły przebierać się za duchy i zbierać słodycze, co dało początek współczesnemu zwyczajowi „trick or treat” – czyli „cukierek albo psikus”. Tradycja wydrążania dyni wywodzi się natomiast z irlandzkiej legendy o Jacku O’Lantern, spryciarzu, który oszukał diabła, a po śmierci musiał wędrować po świecie z węglem w środku rzepy. Dopiero po emigracji Irlandczyków do Ameryki w XIX wieku rzepę zastąpiła dynia – większa i łatwiejsza w obróbce.

Halloween w Ameryce – narodziny współczesnej tradycji 

Emigranci z Irlandii i Szkocji przywieźli swoje zwyczaje do Stanów Zjednoczonych. Tam Halloween stopniowo przekształciło się w święto zabawy i wspólnoty – z balami przebierańców, dekoracjami, filmami grozy i oczywiście… słodyczami w każdej ilości.  W XX wieku Halloween stało się jednym z najpopularniejszych świąt w kulturze zachodniej, a dzięki popkulturze rozprzestrzeniło się na cały świat – również do Polski.

Halloween dziś – tradycja, zabawa, klimat 

Dziś Halloween to połączenie starego i nowego: mistycznych wierzeń Celtów, ludowych zwyczajów i współczesnej rozrywki. To święto, które przypomina, że czasem warto oswoić to, co nas przeraża, i po prostu… dobrze się przy tym bawić.

Więc jeśli 31 października zapalisz świeczkę w dyni i założysz kostium – pamiętaj, że właśnie kontynuujesz tradycję, której korzenie sięgają tysięcy lat wstecz.